ฟื้นฟูพลังงานหัวใจจากศาสตร์การบำรุงของการแพทย์จีนและสมุนไพรจีน

“หัวใจ” เปรียบเสมือนเครื่องยนต์ที่ทำงานตลอด 24 ชั่วโมง ไม่มีวันหยุด หัวใจเต้นมากกว่า 100,000 ครั้ง/วัน สูบฉีดเลือดกว่า 7,000 ลิตรไปหล่อเลี้ยงทุกเซลล์ในร่างกาย แต่เรากลับละเลยหัวใจมากกว่าที่คิด การกินเค็มจัด หวานจัด เครียดสะสม นอนดึก ไม่ออกกำลังกาย แม้กระทั่งฝุ่น PM2.5 และมลพิษที่เจออยู่ในชีวิตประจำวันเหล่านี้ล้วนค่อย ๆ ทำร้ายหัวใจโดยที่เราไม่รู้ตัว ทำให้หัวใจเริ่มอ่อนล้า

สัญญาณเตือนเมื่อ “หัวใจเริ่มอ่อนล้า”

• เหนื่อยง่าย แม้ทำกิจกรรมเบา ๆ
• หายใจติดขัดเวลานอนราบหรือเมื่อต้องใช้แรง
• รู้สึกใจสั่น แน่นหน้าอก
• เวียนหัว หน้ามืดหรือเป็นลมง่าย
• สมาธิสั้น ความจำถดถอย
• มือเท้าเย็นง่าย แม้ในหน้าร้อน

การบำรุงหัวใจในทัศนะการแพทย์จีน

การบำรุงหัวใจในทัศนะของแพทย์แผนจีน เป็นศาสตร์ที่มีรากฐานลึกซึ้งและมองหัวใจในมุมที่กว้างกว่าการเป็นเพียงอวัยวะที่สูบฉีดเลือด แพทย์จีนเชื่อว่า “หัวใจ” เป็นศูนย์กลางของร่างกายทั้งร่างกายและจิตใจ หากหัวใจอ่อนแอจะส่งผลต่อระบบความจำ การนอนหลับ การควบคุมอารมณ์ รวมถึงพลังชีวิตโดยรวม การดูแลหัวใจในมุมมองการแพทย์จีนจึงเน้นการบำรุงแบบองค์รวม 4 ด้าน ได้แก่ การบำรุงพลังชี่ การบำรุงเลือด การเปิดทางเดินเส้นลมปราณ และการทำให้จิตใจสงบ หากสามารถปรับสมดุลร่างกายให้เหมาะสมได้ตั้งแต่เนิ่น ๆ ก็จะสามารถป้องกันการเกิดโรคหัวใจในระยะยาวได้ การบำรุงหัวใจในการแพทย์จีนจึงใช้ยาสมุนไพรที่มีสมุนไพรหลายชนิดเสริมฤทธิ์กันในการบำรุงหัวใจให้มีกำลัง ปรับสมดุลระบบประสาท และส่งเสริมการไหลเวียนของเลือด

ยาสมุนไพรจีนบำรุงหัวใจให้แข็งแรง

ตำรับยาสมุนไพรจีน คิดค้นขึ้นตามหลักทฤษฎีลั่วปิง (Luobing) ในทางการแพทย์แผนจีน โดยเน้นการบำรุงหัวใจ ปรับสมดุลชี่ และช่วยให้จังหวะหัวใจสม่ำเสมอ จึงเหมาะกับผู้ที่มีภาวะหัวใจอ่อนล้า เต้นผิดจังหวะ อ่อนเพลีย หรือนอนไม่หลับจากภาวะหัวใจพร่อง ยาสมุนไพรจีนประกอบด้วยสมุนไพร 12 ชนิด เช่น Renshen, Maidong, Wuweizi, Suanzaoren และ Danshen เป็นต้น โดยมีการออกฤทธิ์ผ่านหลายช่องทางและหลายเป้าหมาย (multi-pathway, multi-target) ได้แก่

กลไก	สารออกฤทธิ์	การออกฤทธิ์	ประโยชน์ต่อผู้ป่วย
1. กระตุ้นการสร้างหลอดเลือดใหม่ และลดไขมันอุดตัน	Tanshinone, Ginsenoside Paeoniflorin, Chuanxiong	กระตุ้น VEGF เพิ่ม 40% ช่วยลดไขมัน LDL-C ลง 23%	· เส้นเลือดฝอยเพิ่มขึ้น 38.7% · อาการเจ็บหน้าอกลดลง 67%
2. เพิ่มพลังงานให้เซลล์กล้ามเนื้อหัวใจและชะลอความเสื่อม	Ginsenoside Rb1 Ophiopogonin Cornus iridoid	เพิ่มการสร้างพลังงาน (ATP) ได้ 35% ลดอาการใจสั่นหลังออกกำลัง ลดอนุมูลอิสระได้ 46%	· ช่วยให้หัวใจมีแรง ไม่เหนื่อยง่าย · ชะลอการเสื่อมของหัวใจในระยะยาว
3. ปรับจังหวะการเต้นให้สมดุล		ควบคุมการไหลของแร่ธาตุในเซลล์หัวใจ (Na+, Ca2+, K+) เพื่อให้จังหวะเต้นหัวใจเป็นปกติ	·  ลดอาการใจสั่นได้ภายใน 3 วัน ·  ลดภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ 67% ·  ปลอดภัย ไม่มีผลข้างเคียง เช่น เวียนหัวหรืออ่อนเพลีย

กลุ่มใดบ้างที่ควรบำรุงหัวใจ?

กลุ่มเสี่ยง	อาการ	ประโยชน์ต่อผู้ป่วย
1. หลังผ่าตัดหัวใจ	แน่นหน้าอก เหนื่อยง่าย	เดินได้ไกลขึ้น 26%
2. คนทำงานหนัก นอนดึก	ใจสั่น ความจำแย่	คะแนนสมาธิเพิ่มขึ้น 29%
3. วัยทอง	ร้อนวูบวาบ นอนไม่หลับ	อาการร้อนวูบลดลง 52%
4. ผู้ป่วยเบาหวาน ความดัน ไขมัน	หลอดเลือดแข็ง	ลดขนาดพลัคได้ 18%
5. คนที่มีอาการอ่อนเพลีย	อ่อนเพลียโดยไม่มีสาเหตุ	คะแนนความเหนื่อยลดลง 63%
6. นักกีฬา	ทนทานน้อย ฟื้นตัวช้า	เพิ่ม VO2max (ประสิทธิภาพการใช้ออกซิเจน) ได้ 15%

แนวทางปฏิบัติตัวเพื่อสุขภาพหัวใจที่ดี

1. เลือกกินอาหารที่ดี ลดอาหารมัน ของทอด เค็มจัด หวานจัด เพิ่มการทานผัก ผลไม้และปลาที่อุดมด้วยโอเมก้า-3 เช่น ปลาแซลมอน ปลาทู ดื่มน้ำให้เพียงพออย่างน้อยวันละ 6–8 แก้ว
2. ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ เดินเร็ววันละอย่างน้อย 30 นาที หรือสะสมให้ครบ 6,000–10,000 ก้าว/วัน หรือออกกำลังกายแบบแอโรบิกอย่างน้อยสัปดาห์ละ 3 วัน
3. นอนหลับอย่างมีคุณภาพ นอนหลับให้เพียงพอ 6–8 ชั่วโมง/คืน หลีกเลี่ยงการเล่นโทรศัพท์หรือคอมพิวเตอร์ก่อนนอนอย่างน้อย 30 นาที และพยายามเข้านอน-ตื่นนอนให้ตรงเวลา  
4. จัดการความเครียด ลองฝึกสมาธิ โยคะหรือฟังเพลงผ่อนคลาย ฝึกหายใจลึก ๆ วันละ 2–3 ครั้ง
5. ตรวจสุขภาพหัวใจสม่ำเสมอ หากมีประวัติคนในครอบครัวเป็นโรคหัวใจ ควรตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ (EKG) หรือตรวจสมรรถภาพหัวใจ วัดความดันโลหิต ค่าน้ำตาลและไขมัน อย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง

การแพทย์จีนสมัยใหม่ และนวัตกรรมสมุนไพรจีนเอินเวย์ช่วยคุณได้ ปรึกษาทีมแพทย์จีน เภสัชกร หรือผู้เชี่ยวชาญของเอินเวย์ (Enwei) ได้ที่สายด่วนสุขภาพเอินเวย์ 02-751-4399 หรือไอดีไลน์ @enwei

อ้างอิง

1. Heliyon, Pharmacology section, 2023.
2. Randomized controlled clinical trial conducted in 12 tertiary hospitals in China (ChiCTR2200061814)
3. Chinese Journal of Cardiovascular Diseases, 2022.