บริเวณทวารหนักมีหลอดเลือดดำ 3 เส้น ซึ่งปกติจะขยายตัวขณะขับถ่ายอุจจาระและหดตัวหลังการขับถ่าย เมื่อหลอดเลือดดำบริเวณทวารหนักโป่งพองก็จะกลายเป็นริดสีดวงทวารซึ่งจะไปกดทับเส้นประสาทบริเวณใกล้เคียง ทำให้เกิดอาการเจ็บปวดคันและมีการปริแตกของผนังหลอดเลือดขณะเบ่งถ่าย ตำแหน่งของริดสีดวงทวารอาจอยู่ภายในหรือภายนอกของปากทวารหนักริดสีดวงทวารเป็นโรคที่พบได้บ่อยมากและเป็นสาเหตุอันดับแรก ๆของอาการขับถ่ายอุจจาระเป็นเลือดสด แม้ว่าริดสีดวงทวารจะไม่ก่อให้เกิดอาการรุนแรงหรือมีอันตรายต่อชีวิต แต่มีผู้ที่กำลังเป็นอยู่หรือผู้ที่เคยเป็นเท่านั้นที่จะรู้ซึ้งถึงความทรมานและความน่ารำคาญของมันได้
ริดสีดวงทวารมีชนิดใดบ้าง
- ริดสีดวงทวารภายนอก เกิดจากหลอดเลือดดำที่อยู่ภายนอกปากทวารหนักมีการโป่งพอง ซึ่งอาจมองเห็นจากภายนอกได้ ริดสีดวงทวารภายนอกจะทำให้เกิดอาการเจ็บปวดได้มากกว่า
- ริดสีดวงทวารภายใน เกิดจากหลอดเลือดดำที่อยู่ภายในปากทวารหนักมีการโป่งพอง ซึ่งจะตรวจพบเมื่อใช้กล้องส่องตรวจบริเวณไส้ตรงริดสีดวงทวารภายในจะทำให้เกิดเลือดออกได้ง่ายกว่า
ริดสีดวงทวารมีอาการอย่างไร
- ส่วนมากจะมีอาการเลือดออกทางทวารหนัก เป็นเลือดสีแดงสดเกิดขึ้นขณะขับถ่ายอุจจาระ อาจสังเกตมีเลือดเปื้อนกระดาษชำระหรือปนมากับอุจจาระหรือมีเลือดไหลออกเป็นหยดโดยไม่รู้สึกเจ็บแต่อย่างใด
- บางรายอาจรู้สึกเจ็บที่ทวารหนักและถ่ายอุจจาระลำบาก หรืออาจมีอาการคันบริเวณทวารหนัก
- ถ้าริดสีดวงทวารอักเสบหรือหลุดออกมาภายนอก อาจทำให้รู้สึกปวดอย่างรุนแรงจนถึงกับนั่ง ยืนหรือเดินไม่สะดวกและคลำเจอก้อนเนื้อนุ่ม ๆ สีคล้ำ ๆ ที่ปากทวารหนัก
- ถ้ามีเลือดออกมามากและเรื้อรัง อาจทำให้เกิดอาการซีดและมีภาวะโลหิตจางได้
ริดสีดวงทวารสาเหตุเกิดจากอะไร
ริดสีดวงทวารเกี่ยวข้องกับภาวะความดันโลหิตในหลอดเลือดดำสูงจากสาเหตุต่าง ๆ เช่น การเบ่งถ่ายอุจจาระ ท้องผูก ท้องเดินบ่อย ๆ การนั่งนาน ๆ การตั้งครรภ์ ความอ้วน การรับประทานอาหารที่มีกากใยน้อย ไอเรื้อรัง เป็นต้น นอกจากนี้ยังอาจพบร่วมกับโรคในช่องท้อง เช่น ตับแข็งทำให้ภาวะความดันของหลอดเลือดดำในตับสูง ซึ่งจะส่งผลกระทบไปที่หลอดเลือดดำบริเวณทวารหนักก้อนเนื้องอกในช่องท้อง มะเร็งลำไส้ใหญ่ ต่อมลูกหมากโต เป็นต้น
สำหรับทัศนะการแพทย์จีน ริดสีดวงทวารเกิดจากภาวะพิษร้อน-ชื้นที่สะสมในร่างกายมีการรวมตัวลงสู่ทวารหนักไปกีดขวางการไหลเวียนของเลือดและพลังลมปราณ ส่งผลให้ระบบการไหลเวียนเลือดขนาดเล็กบริเวณทวารหนักผิดปกติ จึงเกิดเลือดคั่งในหลอดเลือดดำจนโป่งพองไปกดทับเส้นประสาทบริเวณใกล้เคียง
การแพทย์จีนมีวิธีบำบัดอย่างไร
สำหรับริดสีดวงทวาร การแพทย์จีนนิยมใช้สมุนไพรที่มีสรรพคุณในการกระตุ้นการไหลเวียนของโลหิต สลายเลือดคั่ง ขับพิษร้อน-ชื้นและแก้ปวดบวม (活血化淤,清热消毒,止痛消肿) ในการบำบัดต้นเหตุของริดสีดวงทวาร ซึ่งมีกลไกออกฤทธิ์สำคัญดังนี้
- กระตุ้นการไหลเวียนของโลหิต สลายเลือดคั่ง ทำให้ระบบการไหลเวียนเลือดขนาดเล็ก (Microcirculation) บริเวณทวารหนักทำงานอย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อลดการโป่งพองของหลอดเลือดดำบริเวณทวารหนัก
- ลดอาการอักเสบและบวมน้ำบริเวณทวารหนัก เพื่อลดการกดทับเส้นประสาทบริเวณใกล้เคียง จึงลดอาการปวดและคันได้อย่างมีประสิทธิภาพ
- ยับยั้งเชื้อแบคทีเรียบริเวณทวารหนัก จึงลดการอักเสบได้อย่างเด่นชัด
อาการเจ็บปวด คัน ถ่ายอุจจาระเป็นเลือดและอาการอื่น ๆ ของริดสีดวงทวารก็จะค่อย ๆ ทุเลาลงหรืออาจหายไปในที่สุด
เกร็ดความรู้: สมุนไพรจีนที่มีสรรพคุณในการกระตุ้นการไหลเวียนของโลหิต สลายเลือดคั่ง ขับพิษร้อน-ชื้นและแก้ปวดบวม ยังมีบทบาทสำคัญในการบำบัดแผลปริแยกบริเวณผนังเยื่ออ่อนตรงปากทวารหนักอีกด้วย ผู้ป่วยจะมีอาการเจ็บปวดทันทีทุกครั้งที่ขับถ่าย อุจจาระมีเลือดเป็นลายติดอยู่หรือเปื้อนกระดาษชำระ บางรายอาจมีอาการปวดมากจนกลัวการขับถ่ายอุจจาระ ทำให้มีอาการท้องผูกถ่ายยากตามมา
