ธาตุเหล็กเป็นสารอาหารสำคัญที่ใช้ในการสร้างเม็ดเลือดแดง ซึ่งจะมีหน้าที่นำพาออกซิเจนไปเลี้ยงส่วนต่างๆ ของร่างกาย การขาดธาตุเหล็กจึงเป็นสาเหตุสำคัญของภาวะเลือดจาง โดยจะมีอาการที่พบบ่อย เช่น อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย ขาดสมาธิ หงุดหงิดง่าย ขี้หนาว เป็นต้น ทั้งยังอาจก่อให้เกิดอาการผมร่วงได้อีกด้วย
ทำไมขาดธาตุเหล็กแล้วผมร่วง
แม้ว่างานวิจัยปัจจุบันจะยังไม่สามารถเข้าใจถึงกลไกความเชื่อมโยงระหว่างอาการผมร่วงกับการขาดธาตุเหล็กและภาวะเลือดจางได้อย่างชัดเจน แต่ก็มีนักวิจัยบางคนพยายามให้คำอธิบายไว้ อย่างเช่น
- การขาดธาตุเหล็กจะทำให้ร่างกายสร้างเม็ดเลือดแดงได้น้อย ส่งผลให้ไม่สามารถลำเลียงออกซิเจนไปเลี้ยงอวัยวะต่างๆ รวมถึงเส้นผมได้อย่างมีประสิทธิภาพ จึงทำให้เส้นผมเปราะและหลุดร่วงง่าย
- ธาตุเหล็กยังเป็นส่วนประกอบที่สำคัญของเอนไซม์ Ribonucleotide Reductase ซึ่งมีส่วนช่วยในการเจริญเติบโตของเซลล์ โดยมีงานวิจัยบางชิ้นบ่งชี้ว่า การมีธาตุเหล็กในร่างกายต่ำก็อาจมีผลกระทบต่อการเจริญเติบโตของเซลล์รากผมได้
ขาดธาตุเหล็ก เลือดจาง เรื่องใกล้ตัวสำหรับผู้หญิง
ผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์จะมีความเสี่ยงต่อการขาดธาตุเหล็กและภาวะเลือดจางมากกว่าคนกลุ่มอื่น เพราะจะต้องสูญเสียเลือดทางประจำเดือน ทำให้จำเป็นต้องได้รับธาตุเหล็กเพิ่มขึ้นเพื่อใช้สร้างเม็ดเลือดแดงทดแทน
โดยข้อมูลจากกรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข ที่เผยแพร่เมื่อปี 2023 ก็ได้ระบุว่า ประเทศไทยมีผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์ที่มีภาวะเลือดจางจากการขาดธาตุเหล็กสูงถึง 37%
จากข้อมูลนี้ การขาดธาตุเหล็กและภาวะเลือดจางจึงนับได้ว่าอาจเป็นตัวการที่อยู่เบื้องหลังปัญหาเส้นผม ตลอดจนอาการผิดปกติอื่นๆ ที่ผู้หญิงหลายคนอาจไม่รู้ตัวก็เป็นได้
ขาดธาตุเหล็ก เลือดจาง อาจไม่ได้จบแค่ที่เส้นผม
นอกจากจะก่อให้เกิดปัญหาผมเปราะ ผมร่วง ผมบาง และอาการผิดปกติทั่วไปอื่นๆ แล้ว ในระยะยาว ภาวะเลือดจางจากการขาดธาตุเหล็กก็ยังมีโอกาสทำให้เกิดภาวะหัวใจโตหรือหัวใจล้มเหลว ซึ่งอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้อีกด้วย เนื่องจากหัวใจจะต้องทำงานหนักอย่างต่อเนื่อง เพื่อชดเชยปริมาณออกซิเจนในเลือดที่ลดลง
นอกจากนี้ สำหรับผู้ที่ตั้งครรภ์ ภาวะเลือดจางจากการขาดธาตุเหล็กก็ยังสามารถก่อให้เกิดความผิดปกติต่อทารกในครรภ์ได้เช่นกัน เช่น ในด้านพัฒนาการทางสมอง การใส่ใจป้องกันและรักษาภาวะเลือดจางในผู้ที่ตั้งครรภ์จึงนับว่ามีความสำคัญเป็นอย่างยิ่ง
การรักษาอาการผมร่วงจากภาวะขาดธาตุเหล็ก
อาการผมร่วงที่เกิดจากภาวะขาดธาตุเหล็กส่วนใหญ่แล้วจะดีขึ้นได้เมื่อได้รับการรักษาอย่างเหมาะสม ซึ่งแพทย์ก็มักจะรักษาด้วยการดูแลให้ได้รับธาตุเหล็กอย่างเพียงพอ เช่น
- กินอาหารที่อุดมธาตุเหล็กเพิ่มขึ้น เช่น เนื้อสัตว์ เครื่องในสัตว์ ไข่ ถั่วเขียว ถั่วเหลือง ถั่วแดง ถั่วดำ เม็ดมะม่วงหิมพานต์ ผักโขม คะน้า ตำลึง ฯลฯ โดยอาจเน้นกินอาหารที่มีวิตามินซีสูงร่วมด้วย เช่น ส้ม ส้มโอ ฝรั่ง มะละกอ กีวี สตรอเบอร์รี่ มะเขือเทศ บร็อคโคลี่ ฯลฯ เพราะจะช่วยเสริมการดูดซึมธาตุเหล็กที่มาจากอาหารจำพวกพืชได้ ในทางกลับกัน การจำกัดอาหารบางชนิดที่อาจมีผลรบกวนการดูดซึมธาตุเหล็ก เช่น ชา กาแฟ ฯลฯ ก็อาจมีส่วนช่วยได้เช่นกัน
- กินยาเสริมธาตุเหล็ก วิธีนี้จะสะดวกกว่า แต่ก็อาจมีผลข้างเคียงทำให้ท้องผูก การใช้ยาเสริมธาตุเหล็กนั้นควรอยู่ภายใต้คำปรึกษาและการกำกับดูแลโดยแพทย์เท่านั้น เนื่องด้วยการได้รับธาตุเหล็กเกินก็อาจก่อให้เกิดอันตรายต่ออวัยวะต่างๆ ได้ อย่างเช่น หัวใจ ตับ ฯลฯ
จบแล้วกับประเด็นคำถามที่ว่า ขาดธาตุเหล็ก เลือดจาง ทำให้ผมร่วงได้หรือไม่ แล้วมีวิธีแก้อย่างไร ทางเอินเวย์หวังว่าบทความนี้จะเป็นประโยชน์แก่ทุกท่านนะคะ
เอินเวย์ ศูนย์รวมยาสมุนไพรจีนระดับพรีเมี่ยมจากประเทศจีน ซึ่งอยู่เคียงข้างสังคมไทยมานานกว่า 30 ปี ขอเป็นอีกหนึ่งทางเลือกธรรมชาติในการดูแลสุขภาพตามศาสตร์การแพทย์จีน เพื่อให้ทุกท่านได้มีสุขภาพที่ดี
