ประเทศไทยมีผู้ป่วย “โรคฮีทสโตรก (Heat Stroke)” หรือ “โรคลมแดด” ในช่วงหน้าร้อนถึงประมาณปีละ 2,500-3,000 ราย และมีผู้เสียชีวิตเฉลี่ยปีละ 38 คน อ้างอิงจากข้อมูลเมื่อปี 2558-2562 โดยสำนักระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค
แม้บ้านเราจะคุ้นชินกับอากาศร้อนกันอยู่แล้ว แต่ด้วยผลกระทบจากทั้งภาวะโลกร้อนและฝุ่นมลพิษ PM2.5 ที่รุนแรงมากขึ้นทุกปี เพื่อเป็นการป้องกันการสูญเสียที่อาจเกิดขึ้น ทุกคนจึงควรใส่ใจเรียนรู้และเตรียมพร้อมรับมือกับโรคฮีทสโตรกเอาไว้
(งานวิจัยเมื่อปี 2022 ในรัฐแคลิฟอร์เนีย ประเทศสหรัฐอเมริกา พบว่าปัญหาอากาศร้อนรุนแรงและฝุ่น PM2.5 เมื่อรวมกันแล้ว อาจส่งผลให้อัตราการเสียชีวิตเพิ่มขึ้นเป็น 4 เท่า เทียบกับกรณีที่เจอเพียงปัญหาใดปัญหาหนึ่ง ซึ่งก็คาดว่าเป็นผลมาจากการที่ร่างกายต้องรับมือกับการอักเสบและภาวะเครียดที่เพิ่มขึ้นจากหลายปัจจัยพร้อมกัน)
โรคฮีทสโตรกคืออะไร
โรคฮีทสโตรก (Heat Stroke) หรือโรคลมแดด คือสภาวะที่ร่างกายของเรามีอุณหภูมิเพิ่มสูงขึ้นอย่างรวดเร็วจนไม่สามารถรับมือได้อีกต่อไป ซึ่งหากไม่ได้รับการดูแลรักษาอย่างทันท่วงที ก็อาจนำไปสู่ภาวะทุพพลภาพหรือเสียชีวิตได้
อาการโรคฮีทสโตรกมีอะไรบ้าง
โรคฮีทสโตรกจะมีอาการหลักๆ ดังนี้ (อาจต่างกันไปบ้างสำหรับแต่ละราย)
- ตัวร้อน
- มึนงง พูดช้าหรือเร็วกว่าปกติ พูดไม่รู้เรื่อง เสียงค่อย
- หมดสติ
- ผิวแห้งหรือเหงื่อท่วม
- มีอาการชัก
- คลื่นไส้ อาเจียน
โรคฮีทสโตรกมีสาเหตุเกิดจากอะไร
โรคฮีทสโตรกมีสาเหตุหลักมาจากอากาศร้อน โดยเฉพาะเมื่อรวมกันกับปัจจัยอื่น อย่างเช่น กิจกรรมทางกาย การขาดน้ำ ฯลฯ โดยจะส่งผลให้ร่างกายมีอุณหภูมิเพิ่มสูงขึ้นจนถึงระดับที่ไม่สามารถรับมือไหว
ปัจจัยเสี่ยงต่อโรคฮีทสโตรก
ทุกคนล้วนสามารถเกิดโรคฮีทสโตรกได้ทั้งนั้น เมื่อร่างกายต้องเจอกับความร้อนในระดับที่ไม่สามารถรับมือได้ แต่ผู้ที่มีปัจจัยเหล่านี้ก็จะถือว่ามีความเสี่ยงมากเป็นพิเศษ
- เด็กและผู้สูงอายุ
- ผู้ที่มีโรคประจำตัว เช่น โรคหัวใจ โรคในระบบทางเดินหายใจ ฯลฯ
- ผู้ที่มีน้ำหนักตัวเกินเกณฑ์
- ผู้ที่เคยเป็นโรคฮีทสโตรกมาก่อน
- ผู้ที่พักผ่อนไม่เพียงพอ
- ผู้ที่ใช้ยาบางชนิด เช่น ยาลดความดัน ยาขับปัสสาวะ ยากระตุ้นการหดตัวของหลอดเลือด ฯลฯ
- ผู้ที่ต้องทำกิจกรรมในพื้นที่กลางแจ้งหรือพื้นที่อากาศร้อนบ่อยๆ เช่น นักกีฬา ทหาร คนงาน เกษตรกร ฯลฯ
- ผู้ที่ต้องเจอกับการเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิอย่างกระทันหันจนร่างกายไม่สามารถปรับตัวได้ทัน
วิธีปฐมพยาบาลผู้ป่วยโรคฮีทสโตรก
การปฐมพยาบาลอย่างถูกวิธีจะช่วยลดอุณหภูมิในร่างกายและช่วยลดโอกาสการเสียชีวิตจากโรคฮีทสโตรกได้
- ติดต่อแผนกฉุกเฉินหรือนำผู้ป่วยส่งโรงพยาบาลเพื่อรับการรักษาให้เร็วที่สุด
- อยู่กับผู้ป่วยเพื่อทำการปฐมพยาบาลตลอดก่อนถึงมือเจ้าหน้าที่
- ย้ายผู้ป่วยไปยังที่ร่ม ที่เย็น อากาศถ่ายเทดี ถอดเสื้อกันหนาว เสื้อคลุม ถุงเท้า รองเท้า หรือเสื้อผ้าที่ไม่จำเป็นออกหากมี
- ใช้ผ้าชุบน้ำเย็นประคบตามร่างกาย โดยเฉพาะบริเวณศีรษะ หลังคอ รักแร้ และขาหนีบ
- ใช้พัดลมเป่าเพื่อให้ระบายความร้อนได้เร็วขึ้น
- ให้ผู้ป่วยจิบน้ำเย็นบ่อยๆ หากยังรู้สึกตัว
- ถ้าผู้ป่วยหมดสติและไม่หายใจ หรือมีการหายใจที่ผิดปกติ ก็ควรเริ่มทำ CPR
วิธีป้องกันโรคฮีทสโตรก
สำหรับวิธีป้องกันโรคฮีทสโตรกก็จะสามารถทำได้ดังนี้
- หลีกเลี่ยงพื้นที่อากาศร้อนจัด
- ดื่มน้ำให้เพียงพอ
- เลี่ยงการออกกำลังกายหรือทำกิจกรรมที่ต้องใช้แรงเยอะในพื้นที่อากาศร้อน
- สวมเสื้อผ้าบาง เหมาะสมกับอากาศ เมื่ออยู่ในพื้นที่อากาศร้อน
- ห้ามปล่อยให้เด็ก ผู้สูงอายุ หรือผู้ป่วย อยู่ในพื้นที่อากาศร้อนโดยไม่มีคนดูแล
- ห้ามทิ้งใครไว้ในรถที่จอดไว้ในพื้นที่กลางแจ้งหรือพื้นที่อากาศร้อน โดยเฉพาะเด็ก ผู้สูงอายุ และผู้ป่วย
การแพทย์สมุนไพรจีนกับโรคฮีทสโตรก
ยาน้ำสมุนไพรจีนสูตรพิเศษ เป็นตำรับยาเก่าแก่ซึ่งมีประวัติการใช้ในวงการแพทย์จีนมายาวนานกว่า 1,000 ปี ตั้งแต่สมัยราชวงศ์ซ่ง（ 宋代 ) ผสมผสานกับเทคโนโลยีการสกัดยาอันทันสมัยและการคัดสรรแหล่งวัตถุดิบสมุนไพรจีนที่มีคุณภาพดีที่สุด ควบคุมสารออกฤทธิ์ได้อย่างเข้มข้นและแม่นยำ แก้อาการหวัดแดดและฮีทสโตรกได้อย่างมีประสิทธิภาพ เห็นผลรวดเร็วทันใจภายใน 15 นาที
广藿香 Guanghuoxiang
น้ำมันหอมระเหยช่วยขับของเสีย ปรับสมดุลกระเพาะอาหารและม้าม แก้อาเจียน ขับระบายพิษร้อนชื้นทางรูขุมขน
白芷 Baizhi
ขับระบายความเย็นออกทางรูขุมขน ขจัดลม แก้ปวด บรรเทาอาการคัดจมูก ขจัดพิษชื้น
苍术 Cangzhu
ขจัดพิษชื้น บำรุงม้าม ขจัดพิษลม ระบายความชื้น
陈皮 Chenpi
กระตุ้นการไหลเวียนของลมปราณ ขจัดพิษชื้นและสลายเสมหะ
大腹皮 Dafupi
กระตุ้นการไหลเวียนลมปราณ ปรับสมดุลกระเพาะอาหารและม้าม ขจัดน้ำส่วนเกินของร่างกาย
半夏 Banxia
ขจัดพิษชื้นและขับเสมหะ ดึงลมปราณลงข้างล่าง แก้อาเจียน
紫苏叶 Zisuye
ขับระบายความเย็นออกทางรูขุมขน กระตุ้นการไหลเวียนลมปราณ ปรับสมดุลกระเพาะอาหารและม้าม
茯苓 Fuling
บำรุงม้าม ขจัดน้ำและความชื้นส่วนเกินของร่างกาย
厚朴 Houpo
ขจัดพิษชื้นและสลายเสมหะ ขับลม แก้ท้องอืด
กลไกการออกฤทธิ์ทางแพทย์จีน
- ขับระบายพิษร้อน พิษเย็นและพิษชื้นออกจากร่างกาย （ 解表散寒，清热利湿 ）
- ปรับความสมดุลของพลังชี่（ 理气和中）
- ปรับความสมดุลของกระเพาะอาหาร เพื่อลดอาการคลื่นไส้ อาเจียน（和胃止呕）
- ปรับความสมดุลของม้าม ขับพิษชื้นของม้ามและกระเพาะอาหารเพื่อบรรเทาอาการเบื่ออาหาร ท้องอืด ท้องเฟ้อและอาการท้องเสีย（健脾利湿，开胃和中，消胀止泻 ）
มีไว้เป็นยาประจำบ้านสำหรับทุกๆ ครอบครัว พกติดตัวไว้ตลอด เพื่อเตรียมพร้อมร่างกายเสมอ ใช้ก่อนจะออกเผชิญสภาพอากาศร้อน 15 นาที เพื่อป้องกันอาการหวัดแดด ฮีทสโตรก หรือใช้เมื่อมีอาการ อุ่นใจ มั่นใจได้ทุกที่ทุกเวลา จะร้อนจะเย็นแค่ไหน จะสลับกันกี่ครั้งกี่หนก็ยังชิลๆ ทั้งยังช่วยบรรเทาอาการท้องไส้ปั่นป่วนจากการแพ้อาหารทะเล ของเย็น หรืออาหารรสจัด บรรเทาอาการเมารถเมาเรือ ปรับสภาพความสมดุลของร่างกายอีกด้วย
