ยาสมุนไพรจีนลดความดันโลหิต จากศาสตร์การแพทย์จีน

ยาสมุนไพรจีนลดความดันโลหิต นับเป็นมรดกจากองค์ความรู้ในด้านการแพทย์จีนที่มีประโยชน์เป็นอย่างยิ่งในยุคปัจจุบัน เนื่องด้วยจำนวนผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงที่มีปริมาณมาก ทั้งยังมีจำนวนเพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง

อ้างอิงจากผลการสำรวจสุขภาพประชาชนไทย ครั้งที่ 6 เมื่อปี 2019-2020 ประมาณ 1 ใน 4 ของคนไทยจะมีความดันโลหิตสูงเกินเกณฑ์ (ตั้งแต่ 140/90 มิลลิเมตรปรอทขึ้นไป) ซึ่งก็นับว่าเป็นตัวเลขที่สูงจนน่ากังวล

โรคความดันโลหิตสูงอันตรายอย่างไร

โรคความดันโลหิตสูงได้รับการขนานนามว่าเป็นมัจจุราชเงียบ เพราะมักจะไม่แสดงอาการ แต่หากละเลย ไม่ดูแลควบคุมความดันให้ดี ก็จะทำให้เสี่ยงต่อโรคร้ายแรงต่างๆ มากขึ้น อย่างเช่น

โรคหัวใจ เกิดจากเส้นเลือดที่ไปเลี้ยงหัวใจเสียหาย มีความยืดหยุ่นลดลง จึงเกิดการตีบตันได้ง่ายขึ้น ในระยะยาวจะเกิดภาวะหัวใจล้มเหลวหรือหัวใจวาย ซึ่งเป็นอันตรายถึงชีวิต
โรคหลอดเลือดสมอง เกิดจากเส้นเลือดบริเวณสมองเสียหายจนแตกหรือเกิดลิ่มเลือดไปอุดตัน ทำให้สมองขาดเลือด เมื่อเป็นแล้วอาจเป็นอันตรายถึงชีวิต หรือหากรอดก็อาจเกิดโรคอัมพฤกษ์ อัมพาต หรืออาการผิดปกติอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับระบบประสาท
โรคไตเรื้อรัง เกิดจากเส้นเลือดในไตเสียหาย ส่งผลให้ไตสามารถกรองเอาของเสียและน้ำส่วนเกินออกจากเลือดได้แย่ลง

ปัจจัยเสี่ยงของโรคความดันโลหิตสูง

โรคความดันโลหิตสูงจะเกิดจากปัจจัยเสี่ยงต่างๆ อย่างเช่น

พันธุกรรม ผู้ที่มีประวัติครอบครัวป่วยเป็นโรคความดันโลหิตสูง ก็จะมีความเสี่ยงเพิ่มขึ้น
อายุที่มากขึ้น ความยืดหยุ่นของหลอดเลือดจะมีแนวโน้มลดลงเมื่ออายุมากขึ้น
โรคประจำตัว เช่น โรคอ้วน โรคเบาหวาน โรคไตเรื้อรัง ฯลฯ
พฤติกรรมสุขภาพที่ไม่ดี เช่น กินอาหารโซเดียมสูง ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ขาดกิจกรรมทางกาย พักผ่อนไม่เพียงพอ สูบบุหรี่ ฯลฯ
ยาที่ใช้ ยาบางชนิดอาจมีผลข้างเคียงทำให้ความดันสูงขึ้น เช่น ยากลุ่ม NSAIDs ยาแก้ไมเกรน ยาลดน้ำหนัก ฯลฯ

กลไกการเกิดความดันโลหิตสูงในทัศนะการแพทย์จีน

ภาวะหยางในตับลอยขึ้นไปกระทบศีรษะ ในตับและไตมีทั้งหยิน (ความเย็น) และหยาง (ความร้อน) ปกติไตจะต้องส่งหยินในไตไปหล่อเลี้ยงตับ เพื่อไม่ให้ตับรุ่มร้อนเกินไป ถ้าไตเสื่อมลงจะไม่สามารถส่งหยินไปหล่อเลี้ยงตับได้อย่างเพียงพอ ส่งผลให้ความร้อนในตับมีมากเกินไป จนลอยขึ้นไปกระทบศีรษะ (肝阳上亢) ซึ่งจะเกิดเป็นอาการผิดปกติต่างๆ เช่น ปวดหัว เวียนหัว หูอื้อ หน้าแดง ปากขม หงุดหงิดโมโหง่าย ขี้หลงขี้ลืม อุจจาระแข็งหรือท้องผูก แขนขาเหน็บชา ลิ้นแข็ง เป็นต้น

อนึ่ง เมื่อตับรุ่มร้อนเกินไปก็จะสร้างคอเลสเตอรอลมากขึ้น ทำให้คอเลสเตอรอลในเลือดสูง แม้จะควบคุมอาหารและออกกำลังกายแล้วก็ตาม เนื่องจากคอเลสเตอรอลในร่างกาย 80% ขึ้นไปสร้างมาจากตับ ภาวะเช่นนี้จะเร่งให้หลอดเลือดแดงแข็งและตีบมากขึ้น จึงส่งผลเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคความดันโลหิตสูง รวมถึงโรคอื่นๆ ในด้านหัวใจและหลอดเลือด

ภาวะเลือดเหนียวหนืดและจับตัวเป็นลิ่ม ระบบการไหลเวียนของเลือดต้องอาศัยพลังชี่ (气) จากไตเป็นแรงผลักดัน เมื่อไตเสื่อมลงพลังชี่ก็จะอ่อนลงไปด้วย ทำให้พลังชี่และเลือดไหลเวียนช้าลง เลือดก็จะเหนียวหนืดและจับตัวเป็นลิ่มไปกีดขวางทางเดินของเลือด ทำให้ผนังหลอดเลือดขาดความยืดหยุ่น ส่วนภาวะหยางในตับมากเกินไป ก็เป็นอีกสาเหตุที่จะเร่งให้เลือดจับตัวเป็นลิ่มด้วย เมื่อหยางในตับมากจนถึงขั้นรุนแรง ก็จะเกิดลมในตับ (肝风) ซึ่งจะนำพาลิ่มเลือดขึ้นไปอุดตันหลอดเลือดสมอง จนเสี่ยงเป็นอัมพฤกษ์ อัมพาต ซึ่งเป็นภาวะแทรกซ้อนในระยะยาวที่พบได้บ่อยในผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง

ตำรับยาสมุนไพรจีนลดความดันโลหิต

ในทางปฏิบัตินั้น แทนที่จะใช้สมุนไพรเดี่ยวๆ การแพทย์จีนจะเน้นใช้สมุนไพรจีนในรูปแบบตำรับยา ซึ่งก็คือการรวมเอาสมุนไพรจีนหลายชนิดมาไว้รวมกัน โดยอิงตามหลักทฤษฎีจุน-เฉิน-จั่ว-ชิ หรือทฤษฎีอื่นๆ เพื่อให้มีประสิทธิภาพที่ดีในการรักษา (ช่วยส่งเสริมกันและกัน) และไม่ให้เกิดผลเสียแก่ร่างกาย (ช่วยแก้พิษและปรับสมดุลกันและกัน)

ตัวอย่างตำรับยาสมุนไพรจีนที่มีสรรพคุณโดดเด่นในการช่วยลดความดัน ก็จะประกอบไปด้วยสมุนไพรจีนดังนี้

Huangqi (黄芪) บำรุงปอดและม้าม บำรุงพลังชี่ ฟื้นฟูบาดแผล ขับน้ำลดบวม
Chishao (赤芍) ลดความร้อน ช่วยให้เลือดเย็นลง สลายเลือดคั่ง แก้ปวด
Danshen (丹参) ปรับการไหลเวียนและเส้นลมปราณ ลดก้อน สงบจิตใจ
Danggui (当归) บำรุงเลือด ปรับการไหลเวียนเลือด แก้ปวด
Chuanxiong (川芎) ปรับการไหลเวียนเลือดและพลังชี่ ขับลม แก้ปวด
Taoren (桃仁) ปรับการไหลเวียนเลือด ขับเลือดคั่ง เพิ่มความชุ่มชื้นให้ลำไส้ ช่วยการขับถ่าย
Honghua (红花) ปรับการไหลเวียนและเส้นลมปราณ สลายเลือดคั่ง แก้ปวด
Ruxiang (乳香) ปรับการไหลเวียนเลือดและพลังชี่ แก้ปวด ลดบวม กระตุ้นการสร้างเนื้อเยื่อ
Moyao (没药) ปรับการไหลเวียนเลือด แก้ปวด ลดบวม กระตุ้นการสร้างเนื้อเยื่อ
Jixueteng (鸡血藤) ปรับการไหลเวียนเลือด ปรับประจำเดือน บำรุงเลือด
Huainiuxi (怀牛膝) บำรุงตับและไต เพิ่มความแข็งแรงของเส้นเอ็นและกระดูก ทะลวงเส้นลมปราณ
Guizhi (桂枝) อบอุ่นเส้นลมปราณ ทะลวงเส้นเลือด ขับลมเย็น แก้ปวด
Sangzhi (桑枝) ขับลม ทะลวงเส้นลมปราณ บำรุงข้อต่อต่างๆ
Dilong (地龙) ลดความร้อน ขับลม ทะลวงเส้นลมปราณ แก้หอบ ขับปัสสาวะ
Quanxie (全蝎) ขับลม แก้ชักกระตุก แก้ปวด ขับพิษ ขับก้อน
Shuizhi (水蛭) ผลักเลือด สลายก้อน

ซึ่งหลักการออกฤทธิ์ก็จะประกอบไปด้วย

ทำความสะอาดและทะลวงหลอดเลือด สลายลิ่มเลือดและไขมัน ทำให้หลอดเลือดโล่งสะอาด จึงป้องกันและบำบัดโรคที่พบบ่อยในผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงได้อย่างมีประสิทธิภาพ
บำรุงไต เพื่อให้หยิน-หยางในไตเกิดความสมดุล ไตจึงสามารถส่งหยินในไตไปหล่อเลี้ยงตับได้อย่างเพียงพอ เป็นการควบคุมไม่ให้ตับรุ่มร้อนเกินไป ซึ่งเป็นต้นเหตุสำคัญของโรคความดันโลหิตสูง อีกทั้งเมื่อตับอยู่ในภาวะสมดุล ก็จะมีการสร้างคอเลสเตอรอลในปริมาณที่เหมาะสม นอกจากนี้แล้ว การที่ไตแข็งแรงขึ้น พลังชี่ที่เป็นแรงผลักดันของเลือดก็จะสมบูรณ์ขึ้น ระบบการไหลเวียนของเลือดจึงสามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้นด้วยเช่นกัน

ทำไมยาสมุนไพรจีนสกัดจึงได้รับความนิยม

เทคโนโลยีสมัยใหม่ช่วยให้สามารถสกัดสารออกฤทธิ์จากสมุนไพรจีนออกมาทำเป็นตำรับยาในรูปแบบต่างๆ อย่างเช่น ผง เม็ด แคปซูล ฯลฯ ซึ่งก็นับเป็นสิ่งที่ได้รับความนิยมมากขึ้นเรื่อยๆ เนื่องด้วยข้อดีต่างๆ ดังนี้

สะดวก ยาสมุนไพรจีนสกัดช่วยให้ไม่ต้องเสียแรงเสียเวลาหาวัตถุดิบและปรุงยาเอง ซึ่งจะต้องอาศัยความรู้ที่ลึกซึ้งในด้านการแพทย์จีน และยังต้องอาศัยความสามารถในการเข้าถึงแหล่งสมุนไพรจีนที่มีคุณภาพ
ทานง่าย ยาสมุนไพรจีนสกัดยังมีข้อดีตรงที่ทานง่าย เพราะไม่มีรสชาติขม ไม่มีกลิ่นแรง และไม่ต้องทานในปริมาณมาก ไม่เหมือนกับยาสมุนไพรจีนสมัยก่อน
ประสิทธิภาพดี เทคโนโลยีการสกัดที่ดีจะช่วยให้สามารถควบคุมชนิดและปริมาณของสารออกฤทธิ์จากสมุนไพรจีนได้อย่างแม่นยำ ทำให้ได้ตัวยาที่มีประสิทธิภาพในการรักษาและให้ผลคงที่
ปลอดภัย เทคโนโลยีการสกัดที่ดียังสามารถช่วยคัดกรองดึงเอาสารที่มีอันตรายและสารที่ไม่จำเป็นออกจากตัวยาได้อีกด้วย จึงส่งผลให้มีความปลอดภัยสูงกว่ายาสมุนไพรจีนในรูปแบบโบราณ

ทั้งนี้ การเลือกใช้ยาสมุนไพรจีนสกัดให้ได้ผลและปลอดภัย ก็ควรเลือกเฉพาะยาที่ผ่านการขึ้นทะเบียนกับทาง อย. มาจากองค์กรที่น่าเชื่อถือ มีประวัติการดำเนินงานที่ดี และก็ควรใช้ภายใต้การกำกับดูแลโดยแพทย์แผนจีนเท่านั้น

รู้จักกับเอินเวย์

เอินเวย์ (Enwei) เป็นผู้นำด้านนวัตกรรมยาสมุนไพรจีนสกัดที่มีประวัติการดำเนินงานในไทยมากว่า 30 ปี เป็นผู้ที่ถือทะเบียนยาสมุนไพรจีนในไทยจำนวนมากที่สุด ซึ่งก็ล้วนแล้วแต่เป็นตำรับยาระดับพรีเมี่ยม คุณภาพอันดับต้นๆ ผ่านความร่วมมือกับกลุ่มผู้ผลิตยาสมุนไพรระดับ Top 20 ในประเทศจีน