ยาสมุนไพรจีนลดความดันโลหิต นับเป็นมรดกจากองค์ความรู้ในด้านการแพทย์จีนที่มีประโยชน์เป็นอย่างยิ่งในยุคปัจจุบัน เนื่องด้วยจำนวนผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงที่มีปริมาณมาก ทั้งยังมีจำนวนเพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง
อ้างอิงจากผลการสำรวจสุขภาพประชาชนไทย ครั้งที่ 6 เมื่อปี 2019-2020 ประมาณ 1 ใน 4 ของคนไทยจะมีความดันโลหิตสูงเกินเกณฑ์ (ตั้งแต่ 140/90 มิลลิเมตรปรอทขึ้นไป) ซึ่งก็นับว่าเป็นตัวเลขที่สูงจนน่ากังวล
โรคความดันโลหิตสูงอันตรายอย่างไร
โรคความดันโลหิตสูงได้รับการขนานนามว่าเป็นมัจจุราชเงียบ เพราะมักจะไม่แสดงอาการ แต่หากละเลย ไม่ดูแลควบคุมความดันให้ดี ก็จะทำให้เสี่ยงต่อโรคร้ายแรงต่างๆ มากขึ้น อย่างเช่น
- โรคหัวใจ เกิดจากเส้นเลือดที่ไปเลี้ยงหัวใจเสียหาย มีความยืดหยุ่นลดลง จึงเกิดการตีบตันได้ง่ายขึ้น ในระยะยาวจะเกิดภาวะหัวใจล้มเหลวหรือหัวใจวาย ซึ่งเป็นอันตรายถึงชีวิต
- โรคหลอดเลือดสมอง เกิดจากเส้นเลือดบริเวณสมองเสียหายจนแตกหรือเกิดลิ่มเลือดไปอุดตัน ทำให้สมองขาดเลือด เมื่อเป็นแล้วอาจเป็นอันตรายถึงชีวิต หรือหากรอดก็อาจเกิดโรคอัมพฤกษ์ อัมพาต หรืออาการผิดปกติอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับระบบประสาท
- โรคไตเรื้อรัง เกิดจากเส้นเลือดในไตเสียหาย ส่งผลให้ไตสามารถกรองเอาของเสียและน้ำส่วนเกินออกจากเลือดได้แย่ลง
ปัจจัยเสี่ยงของโรคความดันโลหิตสูง
โรคความดันโลหิตสูงจะเกิดจากปัจจัยเสี่ยงต่างๆ อย่างเช่น
- พันธุกรรม ผู้ที่มีประวัติครอบครัวป่วยเป็นโรคความดันโลหิตสูง ก็จะมีความเสี่ยงเพิ่มขึ้น
- อายุที่มากขึ้น ความยืดหยุ่นของหลอดเลือดจะมีแนวโน้มลดลงเมื่ออายุมากขึ้น
- โรคประจำตัว เช่น โรคอ้วน โรคเบาหวาน โรคไตเรื้อรัง ฯลฯ
- พฤติกรรมสุขภาพที่ไม่ดี เช่น กินอาหารโซเดียมสูง ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ขาดกิจกรรมทางกาย พักผ่อนไม่เพียงพอ สูบบุหรี่ ฯลฯ
- ยาที่ใช้ ยาบางชนิดอาจมีผลข้างเคียงทำให้ความดันสูงขึ้น เช่น ยากลุ่ม NSAIDs ยาแก้ไมเกรน ยาลดน้ำหนัก ฯลฯ
กลไกการเกิดความดันโลหิตสูงในทัศนะการแพทย์จีน
ภาวะหยางในตับลอยขึ้นไปกระทบศีรษะ ในตับและไตมีทั้งหยิน (ความเย็น) และหยาง (ความร้อน) ปกติไตจะต้องส่งหยินในไตไปหล่อเลี้ยงตับ เพื่อไม่ให้ตับรุ่มร้อนเกินไป ถ้าไตเสื่อมลงจะไม่สามารถส่งหยินไปหล่อเลี้ยงตับได้อย่างเพียงพอ ส่งผลให้ความร้อนในตับมีมากเกินไป จนลอยขึ้นไปกระทบศีรษะ (肝阳上亢) ซึ่งจะเกิดเป็นอาการผิดปกติต่างๆ เช่น ปวดหัว เวียนหัว หูอื้อ หน้าแดง ปากขม หงุดหงิดโมโหง่าย ขี้หลงขี้ลืม อุจจาระแข็งหรือท้องผูก แขนขาเหน็บชา ลิ้นแข็ง เป็นต้น
อนึ่ง เมื่อตับรุ่มร้อนเกินไปก็จะสร้างคอเลสเตอรอลมากขึ้น ทำให้คอเลสเตอรอลในเลือดสูง แม้จะควบคุมอาหารและออกกำลังกายแล้วก็ตาม เนื่องจากคอเลสเตอรอลในร่างกาย 80% ขึ้นไปสร้างมาจากตับ ภาวะเช่นนี้จะเร่งให้หลอดเลือดแดงแข็งและตีบมากขึ้น จึงส่งผลเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคความดันโลหิตสูง รวมถึงโรคอื่นๆ ในด้านหัวใจและหลอดเลือด
ภาวะเลือดเหนียวหนืดและจับตัวเป็นลิ่ม ระบบการไหลเวียนของเลือดต้องอาศัยพลังชี่ (气) จากไตเป็นแรงผลักดัน เมื่อไตเสื่อมลงพลังชี่ก็จะอ่อนลงไปด้วย ทำให้พลังชี่และเลือดไหลเวียนช้าลง เลือดก็จะเหนียวหนืดและจับตัวเป็นลิ่มไปกีดขวางทางเดินของเลือด ทำให้ผนังหลอดเลือดขาดความยืดหยุ่น ส่วนภาวะหยางในตับมากเกินไป ก็เป็นอีกสาเหตุที่จะเร่งให้เลือดจับตัวเป็นลิ่มด้วย เมื่อหยางในตับมากจนถึงขั้นรุนแรง ก็จะเกิดลมในตับ (肝风) ซึ่งจะนำพาลิ่มเลือดขึ้นไปอุดตันหลอดเลือดสมอง จนเสี่ยงเป็นอัมพฤกษ์ อัมพาต ซึ่งเป็นภาวะแทรกซ้อนในระยะยาวที่พบได้บ่อยในผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง
ตำรับยาสมุนไพรจีนลดความดันโลหิต
ในทางปฏิบัตินั้น แทนที่จะใช้สมุนไพรเดี่ยวๆ การแพทย์จีนจะเน้นใช้สมุนไพรจีนในรูปแบบตำรับยา ซึ่งก็คือการรวมเอาสมุนไพรจีนหลายชนิดมาไว้รวมกัน โดยอิงตามหลักทฤษฎีจุน-เฉิน-จั่ว-ชิ หรือทฤษฎีอื่นๆ เพื่อให้มีประสิทธิภาพที่ดีในการรักษา (ช่วยส่งเสริมกันและกัน) และไม่ให้เกิดผลเสียแก่ร่างกาย (ช่วยแก้พิษและปรับสมดุลกันและกัน)
ตัวอย่างตำรับยาสมุนไพรจีนที่มีสรรพคุณโดดเด่นในการช่วยลดความดัน ก็จะประกอบไปด้วยสมุนไพรจีนดังนี้
- Huangqi (黄芪) บำรุงปอดและม้าม บำรุงพลังชี่ ฟื้นฟูบาดแผล ขับน้ำลดบวม
- Chishao (赤芍) ลดความร้อน ช่วยให้เลือดเย็นลง สลายเลือดคั่ง แก้ปวด
- Danshen (丹参) ปรับการไหลเวียนและเส้นลมปราณ ลดก้อน สงบจิตใจ
- Danggui (当归) บำรุงเลือด ปรับการไหลเวียนเลือด แก้ปวด
- Chuanxiong (川芎) ปรับการไหลเวียนเลือดและพลังชี่ ขับลม แก้ปวด
- Taoren (桃仁) ปรับการไหลเวียนเลือด ขับเลือดคั่ง เพิ่มความชุ่มชื้นให้ลำไส้ ช่วยการขับถ่าย
- Honghua (红花) ปรับการไหลเวียนและเส้นลมปราณ สลายเลือดคั่ง แก้ปวด
- Ruxiang (乳香) ปรับการไหลเวียนเลือดและพลังชี่ แก้ปวด ลดบวม กระตุ้นการสร้างเนื้อเยื่อ
- Moyao (没药) ปรับการไหลเวียนเลือด แก้ปวด ลดบวม กระตุ้นการสร้างเนื้อเยื่อ
- Jixueteng (鸡血藤) ปรับการไหลเวียนเลือด ปรับประจำเดือน บำรุงเลือด
- Huainiuxi (怀牛膝) บำรุงตับและไต เพิ่มความแข็งแรงของเส้นเอ็นและกระดูก ทะลวงเส้นลมปราณ
- Guizhi (桂枝) อบอุ่นเส้นลมปราณ ทะลวงเส้นเลือด ขับลมเย็น แก้ปวด
- Sangzhi (桑枝) ขับลม ทะลวงเส้นลมปราณ บำรุงข้อต่อต่างๆ
- Dilong (地龙) ลดความร้อน ขับลม ทะลวงเส้นลมปราณ แก้หอบ ขับปัสสาวะ
- Quanxie (全蝎) ขับลม แก้ชักกระตุก แก้ปวด ขับพิษ ขับก้อน
- Shuizhi (水蛭) ผลักเลือด สลายก้อน
ซึ่งหลักการออกฤทธิ์ก็จะประกอบไปด้วย
- ทำความสะอาดและทะลวงหลอดเลือด สลายลิ่มเลือดและไขมัน ทำให้หลอดเลือดโล่งสะอาด จึงป้องกันและบำบัดโรคที่พบบ่อยในผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงได้อย่างมีประสิทธิภาพ
- บำรุงไต เพื่อให้หยิน-หยางในไตเกิดความสมดุล ไตจึงสามารถส่งหยินในไตไปหล่อเลี้ยงตับได้อย่างเพียงพอ เป็นการควบคุมไม่ให้ตับรุ่มร้อนเกินไป ซึ่งเป็นต้นเหตุสำคัญของโรคความดันโลหิตสูง อีกทั้งเมื่อตับอยู่ในภาวะสมดุล ก็จะมีการสร้างคอเลสเตอรอลในปริมาณที่เหมาะสม นอกจากนี้แล้ว การที่ไตแข็งแรงขึ้น พลังชี่ที่เป็นแรงผลักดันของเลือดก็จะสมบูรณ์ขึ้น ระบบการไหลเวียนของเลือดจึงสามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้นด้วยเช่นกัน
ทำไมยาสมุนไพรจีนสกัดจึงได้รับความนิยม
เทคโนโลยีสมัยใหม่ช่วยให้สามารถสกัดสารออกฤทธิ์จากสมุนไพรจีนออกมาทำเป็นตำรับยาในรูปแบบต่างๆ อย่างเช่น ผง เม็ด แคปซูล ฯลฯ ซึ่งก็นับเป็นสิ่งที่ได้รับความนิยมมากขึ้นเรื่อยๆ เนื่องด้วยข้อดีต่างๆ ดังนี้
- สะดวก ยาสมุนไพรจีนสกัดช่วยให้ไม่ต้องเสียแรงเสียเวลาหาวัตถุดิบและปรุงยาเอง ซึ่งจะต้องอาศัยความรู้ที่ลึกซึ้งในด้านการแพทย์จีน และยังต้องอาศัยความสามารถในการเข้าถึงแหล่งสมุนไพรจีนที่มีคุณภาพ
- ทานง่าย ยาสมุนไพรจีนสกัดยังมีข้อดีตรงที่ทานง่าย เพราะไม่มีรสชาติขม ไม่มีกลิ่นแรง และไม่ต้องทานในปริมาณมาก ไม่เหมือนกับยาสมุนไพรจีนสมัยก่อน
- ประสิทธิภาพดี เทคโนโลยีการสกัดที่ดีจะช่วยให้สามารถควบคุมชนิดและปริมาณของสารออกฤทธิ์จากสมุนไพรจีนได้อย่างแม่นยำ ทำให้ได้ตัวยาที่มีประสิทธิภาพในการรักษาและให้ผลคงที่
- ปลอดภัย เทคโนโลยีการสกัดที่ดียังสามารถช่วยคัดกรองดึงเอาสารที่มีอันตรายและสารที่ไม่จำเป็นออกจากตัวยาได้อีกด้วย จึงส่งผลให้มีความปลอดภัยสูงกว่ายาสมุนไพรจีนในรูปแบบโบราณ
ทั้งนี้ การเลือกใช้ยาสมุนไพรจีนสกัดให้ได้ผลและปลอดภัย ก็ควรเลือกเฉพาะยาที่ผ่านการขึ้นทะเบียนกับทาง อย. มาจากองค์กรที่น่าเชื่อถือ มีประวัติการดำเนินงานที่ดี และก็ควรใช้ภายใต้การกำกับดูแลโดยแพทย์แผนจีนเท่านั้น
รู้จักกับเอินเวย์
เอินเวย์ (Enwei) เป็นผู้นำด้านนวัตกรรมยาสมุนไพรจีนสกัดที่มีประวัติการดำเนินงานในไทยมากว่า 30 ปี เป็นผู้ที่ถือทะเบียนยาสมุนไพรจีนในไทยจำนวนมากที่สุด ซึ่งก็ล้วนแล้วแต่เป็นตำรับยาระดับพรีเมี่ยม คุณภาพอันดับต้นๆ ผ่านความร่วมมือกับกลุ่มผู้ผลิตยาสมุนไพรระดับ Top 20 ในประเทศจีน
ปรึกษาแพทย์จีนเอินเวย์
ปรึกษาเรื่องยาสมุนไพรจีนลดความดันโลหิต รวมถึงการดูแลสุขภาพตามทัศนะการแพทย์จีนกับทีมแพทย์จีนจากเอินเวย์ได้ที่เบอร์ 02-751-4399 หรือไอดีไลน์ @enwei